Gối đỡ vòng bi là gì? Nguyên lý, cấu tạo và ứng dụng thực tế

Tác giả: Văn Dương

Cập nhật lúc: 13/10/2025

Trong các hệ thống truyền động cơ khí, gối đỡ vòng bi đóng vai trò thiết yếu, là bộ phận không thể thiếu giúp cố định và hỗ trợ trục quay của động cơ điện (motor điện). Chúng đảm bảo sự vận hành trơn tru, giảm thiểu ma sát và bảo vệ các chi tiết máy khỏi các tác động bên ngoài, từ đó kéo dài tuổi thọ và nâng cao hiệu suất của toàn bộ hệ thống.

Gối đỡ vòng bi là gì? Đây là một cụm chi tiết cơ khí được thiết kế để chứa và hỗ trợ một vòng bi, cho phép vòng bi và trục quay bên trong nó chuyển động một cách tự do. Chức năng chính của gối đỡ là cố định vị trí của trục, chịu tải trọng tác động lên trục và bảo vệ vòng bi khỏi các yếu tố môi trường như bụi bẩn, độ ẩm.

Gối đỡ vòng bi là gì – công dụng và vai trò trong hệ thống truyền động — Gối đỡ vòng bi giúp đỡ trục và bảo vệ ổ bi khỏi bụi bẩn, độ ẩm.

Một gối đỡ vòng bi điển hình có cấu tạo gồm các thành phần chính, phối hợp với nhau để đảm bảo hoạt động hiệu quả.

Vỏ gối đỡ (Housing): Là phần bên ngoài, thường làm từ gang đúc hoặc thép, có nhiệm vụ bao bọc, bảo vệ vòng bi và cố định cụm gối đỡ vào thân máy.
Vòng bi (Bearing): Được đặt bên trong vỏ, là bộ phận trực tiếp tiếp xúc với trục quay, có nhiệm vụ giảm ma sát và chịu tải trọng.
Phớt làm kín (Seals): Ngăn chặn bụi bẩn, hơi ẩm xâm nhập vào bên trong và giữ lại dầu mỡ bôi trơn, bảo vệ vòng bi.
Vít định vị (Set Screws): Giúp cố định vòng trong của vòng bi vào trục, ngăn không cho trục bị trượt trong quá trình hoạt động.

Cấu tạo gối đỡ vòng bi gồm vỏ, vòng bi, phớt và vít định vị — Cấu tạo chi tiết của gối đỡ vòng bi giúp giảm ma sát và tăng tuổi thọ trục quay.

Nguyên lý hoạt động của gối đỡ vòng bi

Nguyên lý hoạt động của gối đỡ vòng bi khá đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả. Vỏ gối đỡ được lắp cố định vào bệ máy.
Khi trục quay hoạt động, tải trọng từ trục sẽ được truyền vào vòng bi. Vòng bi với các con lăn hoặc bi cầu bên trong sẽ giúp trục quay một cách trơn tru với ma sát tối thiểu. Toàn bộ cụm vòng bi gối đỡ này sẽ truyền tải trọng từ trục xuống vỏ gối đỡ và ra bệ máy, đảm bảo trục quay luôn ổn định và đúng tâm.

Các loại gối đỡ vòng bi phổ biến hiện nay

Trên thị trường có rất nhiều các loại gối đỡ vòng bi khác nhau, được thiết kế để phù hợp với từng ứng dụng và môi trường làm việc cụ thể.

Gối đỡ vòng bi UCP là một trong những loại phổ biến nhất. Chúng được biết đến với khả năng tự lựa và dễ dàng lắp đặt. Loại này thường có chân đế vững chắc, cho phép gắn chặt vào bề mặt làm việc.

Gối đỡ vòng bi ucp thường được sử dụng trong các hệ thống truyền động thông thường, băng tải, máy móc nông nghiệp và nhiều ứng dụng công nghiệp khác. Thiết kế đơn giản nhưng hiệu quả giúp loại này trở thành lựa chọn ưu tiên cho nhiều doanh nghiệp.

Gối đỡ vòng bi UCP – loại gối đỡ chân đế phổ biến — Gối đỡ vòng bi UCP dùng rộng rãi trong băng tải và thiết bị truyền động công nghiệp.

Gối đỡ vòng bi UCF được thiết kế dạng mặt bích vuông. Chúng rất thích hợp cho những ứng dụng yêu cầu gắn gối đỡ lên bề mặt phẳng. Kiểu dáng này giúp phân bổ đều tải trọng và tăng cường độ ổn định.

Gối đỡ vòng bi ucf thường được sử dụng trong các máy chế biến thực phẩm, máy đóng gói, hoặc các hệ thống yêu cầu không gian lắp đặt nhỏ gọn nhưng vẫn đảm bảo độ chắc chắn. Khả năng tự lựa của vòng bi bên trong cũng giúp bù đắp sai lệch nhỏ trong quá trình lắp đặt.

Gối đỡ vòng bi UCF mặt bích vuông dùng cho máy công nghiệp — Gối đỡ vòng bi UCF giúp phân bổ tải đều và tăng độ ổn định cho hệ thống cơ khí.

Ngoài loại UCF, gối đỡ vòng bi kiểu mặt bích còn bao gồm nhiều hình dạng khác như mặt bích tròn (UCFL), mặt bích bầu dục (UCFB), v.v. Mỗi dạng mặt bích phù hợp với yêu cầu lắp đặt và không gian khác nhau.

Chúng được ưa chuộng nhờ khả năng lắp đặt linh hoạt và khả năng chịu tải tốt. Các loại gối đỡ vòng bi kiểu mặt bích này thường được dùng trong các thiết bị băng tải, máy in, máy dệt và nhiều ứng dụng công nghiệp khác.

Gối đỡ vòng bi kiểu mặt bích – UCFL, UCFB, UCF cho ứng dụng công nghiệp — Các loại gối đỡ vòng bi mặt bích giúp lắp đặt linh hoạt và chịu tải tốt trong hệ thống truyền động.

Dựa trên hướng của trục quay, gối đỡ vòng bi có thể được phân loại thành trục ngang và trục đứng. Mỗi loại có thiết kế riêng biệt để tối ưu hóa hiệu suất.

Gối đỡ vòng bi trục ngang được dùng để hỗ trợ các trục quay nằm ngang. Loại này phổ biến trong hầu hết các máy móc công nghiệp.

Trong khi đó, gối đỡ vòng bi trục đứng được thiết kế đặc biệt để chịu tải trọng dọc. Chúng hỗ trợ các trục quay theo phương thẳng đứng, thường thấy trong các máy khuấy, máy bơm đứng.

Ngoài ra, còn có nhiều loại chuyên dụng khác như gối đỡ dạng treo (UCT), gối đỡ dạng trượt (UCC). Các thương hiệu nổi tiếng như gối đỡ vòng bi SKF cũng cung cấp các sản phẩm chất lượng cao, độ bền vượt trội cho các ứng dụng đòi hỏi độ tin cậy cao.

Hệ thống băng tải, băng chuyền: Giúp cố định các trục con lăn, đảm bảo băng tải chuyển động mượt mà và ổn định để vận chuyển vật liệu trong các nhà máy sản xuất.
Máy móc nông nghiệp: Sử dụng trong các máy gặt, máy xay xát, máy trộn thức ăn chăn nuôi, giúp các trục quay hoạt động hiệu quả dưới điều kiện môi trường khắc nghiệt.
Ngành công nghiệp thực phẩm: Lắp đặt trong các máy trộn bột, máy đóng gói, dây chuyền chế biến, nơi đòi hỏi các gối đỡ dễ vệ sinh và chống ăn mòn.
Thiết bị xây dựng và khai khoáng: Có mặt trong các máy khoan, máy nghiền, máy trộn bê tông, chịu được tải trọng nặng và môi trường nhiều bụi bẩn.
Quạt công nghiệp và máy bơm: Hỗ trợ trục quay của động cơ và cánh quạt/cánh bơm, giúp giảm rung động và đảm bảo hoạt động ổn định ở tốc độ cao.

Đầu tiên, hãy xác định loại tải trọng mà gối đỡ phải chịu (hướng tâm, dọc trục hay kết hợp) và tốc độ quay của trục. Thông tin này giúp bạn chọn được loại vòng bi và vỏ gối đỡ có khả năng chịu tải phù hợp.

Đánh giá kỹ các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, sự hiện diện của bụi bẩn hoặc hóa chất. Các điều kiện khắc nghiệt sẽ yêu cầu gối đỡ có vật liệu và phớt chắn đặc biệt để đảm bảo độ bền.

Kiểm tra thông số gối đỡ vòng bi như đường kính trong (phù hợp với trục) và khoảng cách lỗ bắt vít. Kích thước gối đỡ vòng bi phải được đo lường chính xác để đảm bảo lắp đặt vừa vặn và an toàn.

Gối đỡ vòng bi là gì và chức năng chính của nó?

Gối đỡ vòng bi là gì? Đây là một cụm chi tiết cơ khí dùng để chứa vòng bi, giúp cố định trục quay và giảm ma sát. Chức năng chính của nó là chịu tải trọng, bảo vệ vòng bi và kéo dài tuổi thọ của hệ thống.

Làm thế nào để chọn đúng loại gối đỡ vòng bi?

Cần xem xét các yếu tố như loại tải trọng, tốc độ quay, môi trường hoạt động và kích thước trục. Các loại phổ biến như UCP, UCF thường phù hợp với nhiều ứng dụng khác nhau.

Sự khác biệt giữa gối đỡ UCP và UCF là gì?

Gối đỡ vòng bi UCP có chân đế để lắp trên bề mặt song song với trục. Trong khi đó, gối đỡ vòng bi UCF có mặt bích vuông để lắp trên bề mặt vuông góc với trục.

Cần bảo trì gối đỡ vòng bi như thế nào?

Bảo trì định kỳ bao gồm kiểm tra độ căn chỉnh của trục, bổ sung hoặc thay thế mỡ bôi trơn theo khuyến nghị, kiểm tra phớt chắn bụi và phát hiện sớm các dấu hiệu hỏng hóc như tiếng ồn lạ.

Tại sao nên chọn các thương hiệu nổi tiếng như SKF?

Gối đỡ vòng bi SKF và các thương hiệu lớn khác đảm bảo chất lượng vật liệu, độ chính xác gia công và độ bền vượt trội. Chúng mang lại sự ổn định và tin cậy cao, đặc biệt trong các ứng dụng quan trọng.

Gối đỡ vòng bi là một bộ phận không thể thiếu, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định và hiệu quả của trục quay trong vô số máy móc công nghiệp. Việc lựa chọn đúng loại và kích thước, cùng với việc thực hiện bảo trì định kỳ, sẽ giúp tối ưu hóa hiệu suất và kéo dài tuổi thọ của thiết bị. Hy vọng qua bài viết, bạn đã có cái nhìn tổng quan để đưa ra quyết định phù hợp nhất.